powiat Gródek Jagielloński

W okresie II RP powiat gródecki z siedzibą w Gródku Jagiellońskim wchodził w skład Województwa Lwowskiego.
Starostami powiatu Gródek Jagielloński byli kolejno: do 1927 roku Tadeusz Wrześniowski, następnie do 1932 r. Mieczysław Zieliński. Po nim w 1932 r. starostą został Franciszek Frączkowski. Ostatnim starostą był Henryk Kasalla od 1936 r. do września 1939 r. Nie odnalazłem żadnej wzmianki w dziale „Ruch Służbowy” w Dzienniku Urzędowym Województwa Lwowskiego prowadzonym od 1921 r. czy ktoś był starostą przed Tadeuszem Wrześniowskim.

Granice powiatu zasadniczo nie ulegały zmianom. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 stycznia 1922 r. wyłączono z powiatu gródeckiego tylko gminę Rokitno wraz z obszarem dworskim Rokitno i włączono ten obszar do powiatu lwowskiego.

Zmianom ulegała jedynie ilość gmin i zasięg ich granic w obrębie powiatu.
Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 1924 r. z dniem 01.01.1925 r. scalono gminę wiejską Vorderberg z gminą miejską Gródek Jagielloński.Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 marca 1929 r. z dniem 01.04.1929 r. powiększyła się gmina miejska Janów o gminę wiejską Zalesie.

Do 1934 r. w powiecie gródeckim istniało 69 gmin. Gminami wiejskimi były miejscowości: Artyszczów, Bar, Bartatów, Białogóra, Bratkowice, Brundorf, Burgthal, Cuniów, Czerlany, Dąbrowica, Dobrostany, Dobrzany, Doliniany, Domażyr, Drozdowice, Ebenau, Haliczanów, Hartfeld, Jamelna, Jaśniska, Kamieniobród, Karaczynów, Kiernica, Kosowiec, Lelechówka, Leśniowce, Lubień Mały, Lubień Wielki, Łozina, Majdan, Malczyce, Małkowice, Milatyn, Mszana, Neudorf, Obroszyn, Porzecze Janowskie, Porzecze Lubieńskie, Powitno, Putiatycze, Rodatycze, Rottenhan, Rzeczyczany, Schὄnthal, Stawczany, Stawki, Stodółki, Stradcz, Stronna, Suchowola, Uherce Niezabitowskie, Tuczapy, Waldorf, Wereszyca, Wielkopole, Wiszenka, Wola Dobrostańska, Wołczuchy, Wroców, Załuże, Zaszkowice, Zatoka, Zawidowice, Zbadyń (Kuttenberg), Zielów, Zuszyce, Żorniska. Gminami miejskimi były: Janów i Gródek Jagielloński.Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 lipca 1934 r. o podziale powiatu gródeckiego w województwie lwowskiem na gminy wiejskie, dokonano z dniem 1 sierpnia 1934 r. nowego podziału, poprzez scalenie istniejących gmin wiejskich i utworzenie ośmiu większych. Miejscowości wchodzące w skład gminy stały się gromadami.1. gmina Białogóra – powstała z dotychczasowych gmin: Białogóra, Burgthal, Cuniów, Dobrostany, Drozdowice, Haliczanów, Hartfeld, Kamienobród, Leśniowice, Rzeczyczany, Wola Dobrostańska, Zatoka i Zuszyce,
2. gmina Domażyr – powstała z dotychczasowych gmin: Domażyr, Jamelna, Karaczynów, Porzecze Janowskie, Rottenhan, Schönthal, Stradcz, Wielkopole, Wroców, Zielów i Żorniska,
3. gmina Lubień Wielki – powstała z dotychczasowych gmin: Artyszczów, Brundorf, Czerlany, Ebenau, Hodwisznia, Kiernica, Kosowiec, Lubień Mały, Lubień Wielki, Małkowice, Neuhof, Porzecze Lubieńskie, Stodółki, Uherce Niezabitowskie, Zaszkowice i Zawidowice,
4. gmina Łozina – powstała z dotychczasowych gmin: Dąbrowica, Jaśniska, Łozina i Stawki,
5. gmina Mszana – powstała z dotychczasowych gmin: Malczyce, Mszana, Powitno, Stronna, Suchowola i Załuże,
6. gmina Rodatycze – powstała z dotychczasowych gmin: Bar, Bratkowice, Dobrzany, Doliniany, Milatyn, Putiatycze, Rodatycze, Tuczapy, Wołczuchy i Zbadyń-Kuttenberg,
7. gmina Stawczany – powstała z dotychczasowych gmin: Bartatów, Obroszyn i Stawczany,
8. gmina Wiszenka – powstała z dotychczasowych gmin: Lelechówka, Majdan, Walddorf, Wereszyca i Wiszenka.

Oprócz nich pozostawiono gminy miejskie, którymi były miasto Gródek Jagielloński i miasteczko Janów. To drugie rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 marca 1934 r. zostało podniesione do rzędu miast.

Dzięki rozporządzeniu Wojewody Lwowskiego z dnia 10 września 1934 r. o podziale obszaru gmin wiejskich w powiecie gródeckim na gromady można się dowiedzieć dodatkowo, które miejscowości (osady) wchodziły w skład poszczególnych gromad.1) Gmina Białogóra
a) Białogóra, obejmująca miejscowości: Białogóra, Girskie, Granica, Za Koleją
b) Burgthal, obejmująca miejscowość: Burgthal
c) Cuniów, obejmująca miejscowości: Cuniów, Cuniowskie Lipniki, Przy Stacji
d) Dobrostany, obejmująca miejscowości: Dobrostany, Kiertyna, Kopanka
e) Drozdowice, obejmująca miejscowości: Drozdowice, Berehy, Foroszcza, Mielniki, Pod Burgthalem
f) Haliczanów, obejmująca miejscowość: Haliczanów
g) Hartfeld, obejmująca miejscowość: Hartfeld
h) Kamienobród, obejmująca miejscowości: Kamienobród, Girskie, Podzamcze
i) Leśniowce, obejmująca miejscowości: Leśniowce, Janówek Folwark
j) Rzeczyczany, obejmująca miejscowości: Rzeczyczany, Grebla
k) Wola Dobrostańska, obejmująca miejscowości: Wola Dobrostańska, Jaryna, Kaczmary
l) Zatoka, obejmująca miejscowość: Zatoka
ł) Zuszyce, obejmująca miejscowość: Zuszyce

2) Gmina Domażyr
a) Domażyr, obejmująca miejscowość: Domażyr
b) Jamelna, obejmująca miejscowości: Jamelna, Pod Jamelną
c) Karaczynów, obejmująca miejscowości: Karaczynów, Podrzęsna, Sołuki
d) Porzecze Janowskie, obejmująca miejscowość: Porzecze Janowskie
e) Rottenhan, obejmująca miejscowość: Rottenhan
f) Schönthal, obejmująca miejscowość: Schönthal
g) Stradcz, obejmująca miejscowość: Stradcz
h) Wielkopole, obejmująca miejscowości: Wielkopole, Kruszynka
i) Wroców, obejmująca miejscowości: Wroców, Dumanów, Parcelacja, Polanki, Terebiszka, Zazire
j) Zielów, obejmująca miejscowość: Zielów
k) Żorniska, obejmująca miejscowość: Żorniska

3) Gmina Lubień Wielki
a) Artyszczów, obejmująca miejscowość: Artyszczów
b) Brundorf, obejmująca miejscowość: Brundorf
c) Czerlany, obejmująca miejscowości: Czerlany, Pole, Sołtysy
d) Ebenau, obejmująca miejcowość: Ebenau
e) Hodwisznia, obejmująca miejscowość: Hodwisznia
f) Kiernica, obejmująca miejscowości: Kiernica, Bodnarówka, Henrykówka, Jacki, Kalinówka Mała, Kalinówka Wielka, Linszajówka, Lubowiec, Müllerówka, Służbówka
g) Kosowiec, obejmująca miejscowości: Kosowiec, Góra, Mazurówka
h) Lubień Mały, obejmująca miejscowość: Lubień Mały
i) Lubień Wielki, obejmująca miejscowości: Lubień Wielki, Dębowa Dolina, Karolówka, Kuderawa, Melkin
j) Małkowice, obejmująca miejscowość: Małkowice
k) Neuhof, obejmująca miejscowość: Neuhof
l) Porzecze Lubieńskie, obejmująca miejscowości: Porzecze Lubieńskie, Malowanka
ł) Stodółki, obejmująca miejscowość: Stodółki
m) Uherce Niezabitowskie, obejmująca miejscowość: Uherce Niezabitowskie
n) Zaszkowice, obejmująca miejscowość: Zaszkowice
o) Zawidowice, obejmująca miejscowości: Zawidowice, Weissmanówka

4) Gmina Łozina
a) Dąbrowica, obejmująca miejscowości: Dąbrowica, Dmyrynki, Młynki, Trawniste
b) Jaśniska, obejmująca miejscowości: Jaśniska, Buda, Jezierskie, Laszy Potok, Zadebra
c) Łozina, obejmująca miejscowości: Łozina, Góry Małe, Góry Wielkie, Pod Turyczą, Średni Garb, Werchutka Mała, Werchutka Wielka, Za Rzeką
d) Stawki, obejmująca miejscowość: Stawki

5) Gmina Mszana
a) Malczyce, obejmująca miejscowość: Malczyce
b) Mszana, obejmująca miejscowości: Mszana, Frydrykówka, Zbyska, Zrub
c) Powitno, obejmująca miejscowość: Powitno
d) Stronna, obejmująca miejscowość: Stronna
e) Suchowola, obejmująca miejscowości: Suchowola, Browary, Kramarszczyzna
f) Zaluże, obejmująca miejscowość: Załuże

6) Gmina Rodatycze
a) Bar, obejmująca miejscowości: Bar, Koców
b) Bratkowice, obejmująca miejscowość: Bratkowice
c) Dobrzany, obejmująca miejscowości: Dobrzany, Chałupki, Henrykówka
d) Doliniany, obejmująca miejscowości: Doliniany, Głęboka, Podlaszczyna, Popiele
e) Milatyn, obejmująca miejscowość: Milatyn
f) Putiatycze, obejmująca miejscowość: Putiatycze
g) Rodatycze, obejmująca miejscowości: Rodatycze, Józefówka, Marynówka
h) Tuczapy, obejmująca miejscowość: Tuczapy
i) Wołczuchy, obejmująca miejscowość: Wołczuchy
j) Zbadyń-Kuttenberg, obejmująca miejscowość: Zbadyń-Kuttenberg
7) Gmina Stawczany
a) Bartatów, obejmująca miejscowości: Bartatów, Kaczmary, Kamionka, Kuszniry, Wola Bjartatowska, Wygon, Zastawie
b) Obroszyn, obejmująca miejscowości: Obroszyn, Bukowina, Lasowe, Mrozy, Pryszlaki
c) Stawczany, obejmująca miejscowości: Stawczany, Ferdynandówka, Dąbrówka

8) Gmina Wiszenka
a) Lelechówka, obejmująca miejscowości: Lelechówka, Grobelka (Leśniczówka), Trzy Kopce, Wysoka (Gajówka)
b) Majdan, obejmująca miejscowości: Majdan, Buława, Debra, Dzwoniki, aliszewskie, Pustelnikie, Rybki, Świtliki
c) Walddorf, obejmująca miejscowość: Walddorf
d) Wereszyca, obejmująca miejscowości: Wereszyca, Kościuki, Słobody
e) Wiszenka, obejmująca miejscowości: Wiszenka, Banity, Basi, Bereziaki, Błażki, Czernycze,Dolina, Dumasy, Gałany, Gerusy, Harachi, Hremy, Iwaśki, Jaworowskie, Jezierna, Jezierna Stara, Juroczki, Juśki, Kałyły, Kiżlanka, Korczmysko, Kowalskie, Kunińce, Kurnickie, Kuszniry, Łutowa, Małatyn, Maryniaki, Melniki, Murskie, Mychałejki, Mychałejki Zajazd, Mykieczaki, Mysaki, Pasławskie, Pod Ługiem, Pod Stawczany, Popowicze, Renczyki, Rowy, Smale, Spuśniki, Stary Dwór, Stelmachy, Sydory, Zajazd, Zeliski.

Zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 marca 1939 r. o ustaleniu nazw niektórych miejscowości w powiecie gródeckim, dobromilskim, bóbreckim, lubaczowskim, lwowskim i łańcuckim w województwie lwowskim minister zmienił nazwy miejscowości w powiecie gródeckim z niemieckich na polskie i tak Burgthal stał się Zamczyskiem, Pod Burghtalem – Podzamczyskiem, Neuhof – Nowym Dworem Uherskim, Zbadyń-Kuttenberg – Zbadyniem-Malinówką, Walddorf – Lasowcami a Schönthal – Uroczyskiem.Zarządzeniem z dnia 4 maja 1939 r. o ustaleniu nazw niektórych miejscowości w powiecie gródeckim, jaworowskim, lwowskim, niżańskim, samborskim i żółkiewskim w województwie lwowskim dokonał również zmiany nazwy Hartfeldu na Turczyn i Ebenau na Stodółki Nowe.Za:
1. Dziennik Urzędowy Województwa Lwowskiego z 1927 nr 10,
2. Lwowski Dziennik Wojewódzki 1932 nr 6,
3. Dziennik Urzędowy Województwa Lwowskiego z 1927 nr 1,
4. Kalendarz Samorządowy na rok 1936,
5. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 stycznia 1922 r. o włączeniu do powiatu lwowskiego gminy Rokitno oraz niewcielonego jeszcze do tej gminy obszaru dworskiego Rokitno (Dz.U. z 1922 r. nr 10, poz. 69),
6. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 1924 r. o rozszerzeniu granic gminy miejskiej Gródek Jagielloński w pow. gródecko-jagiellońskim (Dz.U. 1924 nr 107 poz. 970),
7. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 marca 1929 r. o zmianie granic miasta Janowa w powiecie Gródek Jagielloński, województwie lwowskiem (Dz.U. z 1929 r. nr 20, poz. 186),
8. Eugeniusz Romer i Teofil Szumański – Atlas krajoznawczy województwa lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego z 1931 r.,
9. Lwowski Dziennik Wojewódzki z 1934 nr 6,
10. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 lipca 1934 r. o podziale powiatu gródeckiego w województwie lwowskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 543),
11. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 marca 1934 r. o podniesieniu niektórych miasteczek w województwie lwowskiem do rzędu miast, objętych ustawą gminną z 1889 r.(Dz.U. z 1934 r. nr 28, poz. 232),
12. zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 marca 1939 r. o ustaleniu nazw niektórych miejscowości w powiecie gródeckim, dobromilskim, bóbreckim, lubaczowskim, lwowskim i łańcuckim w województwie lwowskim,
13. zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 4 maja 1939 r. o ustaleniu nazw niektórych miejscowości w powiecie gródeckim, jaworowskim, lwowskim, niżańskim, samborskim i żółkiewskim w województwie lwowskim.